Döğer-Alanlı yolunun Alanlı’ya dönülen bölümündeki yokuştan çıkarken yolun sağında antik bir yol görünmektedir. Antik yolun bulunduğu alandan yürüyerek gidilebilen Tomsu Kaya Yerleşimi oval hatlara sahip yaklaşık 10 m yüksekliğine sahip dik bir kayalığın oyulması suretiyle oluşturulmuştur. Bizans dönemine ait olan kaya yerleşimi bugün ağıl olarak kullanılmaktadır. Ağıl olarak kullananlarca Tomsu Kaya Yerleşimi’nin Afyonkarahisar ili Bursa’ya bağlı iken mollalar tarafından yerleşim olarak kullanıldığı belirtilmiştir.
Yerleşimin içine 5 basamaklı bir merdivenden girilmektedir. Katlı yerleşim iç içe odalardan oluşmakta olup odaları birbirinden ayıran duvarlar ve sütunlar ağıl yapmak amacıyla tahrip edilmiştir. Duvarlara yemlikler oyulmuştur. Yerleşimdeki mekanlar tonoz tavanlı olup bir bölümü hariç genelde kaba yontulmuştur. Salon biçimindeki odanın tabanında bugün taşlarla örtülü bulunan alt kata geçiş tüneli gözlenmiştir.
Kayalığın etrafında peribacası görünümlü oluşumlarda da mekan vardır. Rüzgar ve yağmur sularının Tomsu Kayalığı’nın dış yüzeyinde hoş görünümlü bir sanat eseri oluşturmuştur.
Ağıl olarak kullanılmakta olup kişilere sezonluk kiraya verildiği söylenilmektedir. Tomsu Kaya Yerleşimi geçmiş dönemde birçok kaya yerleşiminde olduğu gibi kullanıma uygun hale getirilmek için tahrip edilmiş; bugün ise ağıl olarak kullanılmaktadır. Döğer beldesindeki sit alanları ile bir bütünlük oluşturmakta; tahrip olmasına rağmen konumu ve görünümüyle önemlidir.

Resimler